Czarna Góra - nie tylko zabytkowe szybowce

Ciemny las świerkowy sprawił, że miejscowość zyskała nazwę Czarna Góra. Na przestrzeni lat osiedlająca się tutaj ludność sukcesywnie wycinała drzewa, stąd wartość historyczna samej nazwy. To kolejna wieś leżąca na terenie Gminy Bukowiny Tatrzańskiej, będąca równocześnie miejscowością spiską. Rozsławiona za sprawą kompleksu narciarskiego Grapa-Ski oraz Zlotu Zabytkowych Szybowców.

Bałkańskie początki

Pierwsze wzmianki na temat miejscowości pochodzą z XV wieku. Pierwotnymi osadnikami byli Wołosi z południowej Europy. A z czasem na te tereny zaczęła spływać także ludność z okolic Podhala. Miejscowa ludność zajmowała się głownie myślistwem i pasterstwem. Pierwszym właścicielem wsi była rodzina Horvathów – Palocsayów. Z czasem gospodarstwa mnożyły się i rozrastały. Dziś miejscowość liczy już prawie 1700 mieszkańców.

Czarna Góra wielokrotnie przechodziła w ręce sąsiadów - najpierw Czechosłowacji, a w 1939 już Słowacji.

Choć formalnie Czarna Góra to jedna miejscowość to możemy mówić o lokalnym podziale na 3 części: Zagóra - część wsi od strony Trybsza, Sołtystwo (najstarsza część) położona najwyżej na siodle góry i część zasadnicza od strony Jurgowa.

Od 1995 roku Czarna Góra ma własną parafię pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego.

Tradycja i kultura w Czarnej Górze

Czarna Góra to miejscowość znajdująca się na Spiszu. Stąd też wszechobecna gwara spiska, a także strój spiski wciąż z dumą noszony przez mieszkańców, główne podczas większych wydarzeń religijnych. Duże piętno na miejscowości odcisnęła także kultura słowacka. Jej akcenty widoczne są między innymi w gwarze, a nawet podczas mszy świętych w kościele (miejscowości przygraniczne wciąż korzystają z pieśni w języku słowackim, a nawet odprawiają msze tylko w tym języku).

Ponadto w Czarnej Górze prężnie działają 3 zespoły regionalne - „Ciardasie”, „Koce Łapki” i „Kałe Bała”.

• Ciardasie i Koce Łapki

W sumie 3 grupy regionalne dedykowane dla poszczególnych przedziałów wiekowych. Kierownikiem zespołu jest Pan Marian Kikla – nauczyciel miejscowej szkoły a zarazem muzykant, zaś instruktorem Pan Andrzej Rusnak z Rzepisk, poeta i tancerz. Zespół Ciardasie działa już od ponad 20 lat reprezentując czarnogórską tradycję na arenie ogólnopolskiej i międzynarodowej.

Zespół Koce Łapki został założony stosunkowo niedawno przy Szkole Podstawowej nr 2 w Czarnej Górze. Także dumnie praktykuje spiski taniec i śpiew.

• Teresa Migra i Kałe Bała

Cygańska poetka Teresa Mirga tworzy w języku polskim i romskim. Mieszka w Czarnej Górze na Spiszu, gdzie Cyganie szczepu Bergitka Roma prowadzą osiadły tryb życia od niemal trzystu lat. Wraz z zespołem Kałe Bała (Czarne Włosy) wykonuje kompozycje własne, jak też pieśni cygańskie śpiewane z dawna przez Romów od Karpat po Bałkany. Takie właśnie utwory w większości składają się na płytę.

Zagroda Korkoszów

To zabytkowa chata chłopska będąca dawniej własnością zamożnej rodziny Korkoszów. Dziś oddział Muzeum Tatrzańskiego im. Tytusa Chałubińskiego z Zakopanem. Najstarsze budynki, tj. chałupę składającą się z sieni i izby oraz stajnię, wybudował pod koniec XIX w. Alojzy Chyżny. Natomiast kiedy powrócił z Ameryki, w 1919 roku, rozbudował całą zagrodę. W późniejszych latach z chałupie osiedliła się jego córka z rodziną, wciąż dbając o zagrodę i powiększając ją. Po II Wojnie Światowej rodzina przeprowadziła się na Słowację. A po latach przekazała zagrodę na rzecz Skarbu Państwa z myślą utworzenia w niej muzeum spiskiej kultury ludowej. Muzeum Tatrzańskie zorganizowało we wnętrzach ekspozycję etnograficzną ukazującą bogate gospodarstwo spiskie z okresu międzywojennego. Drewniana zagroda Korkoszów jest miejscem, gdzie wciąż możemy przyjrzeć się z bliska odchodzącemu już w przeszłość światu chłopskiej kultury.

Czarna Góra - „Litwinka”

Czarna Góra to wzniesienie o wysokości 902 m.n.p.m. , usytuowane po prawej stronie rzeki Białki. Punkt widokowy na szczycie przez wielu nazywany jest Litwinką - to głownie za sprawą wyciągu narciarskiego o tej samej nazwie. W tym miejscu znajdziemy również drewnianą altanę widokową wraz z ławkami wypoczynkowymi.

Ze szczytu rozpościera się jedna z najpiękniejszych w Polsce panorama Tatr: Bielskich, Wysokich oraz Zachodnich, jak również Gorców, Pienin i okolicznych miejscowości Podhala i Spisza. Widać aż 4 Parki Narodowe: na północy Gorczański, na wschód Pieniński, na zachód Babiogórski, a w stronę południa Tatrzański Park Narodowy.

Milenijny Krzyż na Litwince

Na szczycie Litwinki znajduje się Krzyż Milenijny wybudowany w 2000 r. przez ówczesnego proboszcza parafii p.w. Przemienienia Pańskiego w Czarnej Górze – o. Huberta Kasztelana. Został wybudowany na wzór krzyża na Giewoncie, dla uczczenia dwóch tysięcy lat chrześcijaństwa. Został uświęcony poprzez dotknięcie prawdziwymi relikwiami Chrystusowego Krzyża.

Co warto zobaczyć w Czarnej Górze - o zabytkowych kapliczkach słów klika

• Zabytkowa kapliczka św. Jana Nepomucena

Miała chronić mieszkańców przed wylewem rzeki Białki i potoku płynącego z Rzepisk. Zbudowana w 1874 roku. Wewnątrz kaplicy, na przyściennym ołtarzyku stoi wysoka 115 centymetrowa drewniana polichromowana figura św. Jana Nepomucena.

Według wspomnień mieszkańców Czarna Góra o mało nie została zalana podczas powodzi w 1874r. Wezbrana rzeka Białka niemal podeszła do istniejącej obecnie drogi, a okoliczny Bryjów Potok płynący z Rzepisk przybrał do tego stopnia, że ludzie uciekali ze swoich domów. Dlatego też w kapliczce umieszczona została figura św. Jana Nepomucena.

• Kapliczka Świętej Trójcy

Pierwsze informacje o kaplicy Świętej Trójcy pojawiąją się w 1874 roku. Powstała po kolejnej epidemii cholery, która przetoczyła się przez wieś i okolice.

Zlot Zabytkowych Szybowców

To właśnie w Czarnej Górze, w 1923 roku odbyły się pierwsze w Polsce loty szybowcowe. Przypomina o tym tablica pamiątkowa wmurowana w głaz znajdujacy się na szczycie Litwinka.

Chcąc upamiętnić to wydarzenie, członkowie i sympatycy Aeroklubu Nowy Targ postanowili zorganizować zlot zabytkowych szybowców połączony z zawodami. Wydarzenie odbywa się cyklicznie (we wrześniu) i wzbudza ogromne zainteresowanie zarówno wśród mieszkańców, jak i turystów.

Czarna Góra dla turysty

To miejscowość, która zachwyca wczasowiczów zarówno zimą, jak i latem. Idealna na rodzinne wakacje, ale i weekendowe wyjazdy integracyjne. Zimą można poszaleć na stoku, a latem popływać w rzece Białce lub skorzystać z okolicznych basenów termalnych. Czarna Góra to miejsce wybierane często przez te osoby, które planują górskie wędrówki i wspinaczki. Rozwinięta infrastruktura pozwala ne bezpieczne dotarcie do okolicznych miejscowości, gdzie znajdziemy poszczególne wejścia na szlak czy dodatkowe atrakcje.

Czarna Góra to kolejna gminna miejscowość, która doceniła walory turystyki i przygotowała dla podróżujących kilkadziesiąt ciekawych miejsc noclegowych, m.in.: wille, domki do wynajęcia czy noclegi agroturystyczne.

Atrakcje w Czarnej Górze

W Czarnej Górze funkcjonują dwa dobrze wyposażone wyciągi narciarskie - GrapaSKI oraz Kozienic SKI. Przy każdym z tych miejsc znajdują się karczmy, gdzie można skosztować smacznych, regionalnych dań. W miejscowości nie brak sklepów spożywczych, a także przemysłowych i wędliniarskich. A przy ulicy Nadwodniej 127 można napić się smacznego espresso w kawiarni.

Aktywni latem z pewnością nie będą mogli narzekać na nudę. W Czarnej Górze znajdziemy przynajmniej kilka tras idealnych na spędzenie słonecznego, rodzinnego dnia.

Jurgów – Czarna Góra – Trybsz: Trasa łączy dwie wsie leżące na zachodnim skraju Polskiego Spisza. Jednocześnie zwiedza się tą ciekawą i widokową część Czarnej Góry. Trasa nie jest oznaczona, a jej przejście zajmuje zazwyczaj ok. 2 godz.

Szlak z Sołtystwa na Czarnej Górze do Rzepisk: nie należy do najłatwiejszych, ale widoki są warte każdego wysiłku! Trasa dobra na dłuższy spacer - do przejścia jest ponad 6 km. Początek szlaku znajduje się na Sołtystwie gdzie Czarna Góra łączy się z Czarną Górą Zagórą.

Litwinka: idealna na niedzielny popołudniowy spacer. To krótka, łatwa trasa. Na miejsce można dojechać samochodem. Litwinka jest wzniesieniem, na którego zboczach znajdują się dwie części wsi: z jednej strony Czarna Góra, z drugiej Czarna Góra Zagóra. Na szczycie góry znajduje się okazały Krzyż Milenijny.

Szlak wzdłuż rzeki Białki: Bardzo łatwa trasa, niewymagająca, bez podejść. Świetnie nadaje się na piesze wycieczki z dziećmi oraz jazdę na rowerze. Szlak prowadzi doliną po nabrzeżu rzeki Białki.