Jurgów - zbójnickie gniazdo Jurga z Frankowa
To jedna z tych miejscowości, w której podhalańskie akcenty przenikają się z kulturą i tradycją spiską. Na jej dzisiejszy wygląd i charakter w dużej mierze miała wpływ historia i przynależność do różnych państw. Wieś położona jest na uboczu, nieopodal granicy polsko-słowackiej. Takie położenie sprzyja spokojnemu wypoczynkowi, z dala od zgiełku okolicznej Białki i Bukowiny Tatrzańskiej.
Jurgów - teren 3 państw
Dziś Jurgów należy do Polski. Jednak nie zawsze tak było. Tereny te przez prawie 400 lat stanowiły część Królestwa Węgier. Dopiero w 1920 roku, po rozpadzie Austro-Węgier trafił w ręce Polaków. Jednak nie na długo, bo już w 1939 Jurgów został włączony do Republiki Słowackiej. Po II Wojnie Światowej miejscowość wróciła w granice Polski.
Na obecną sytuację wśi spory wpływ miała osobowość legendarnego Jurga z Frankowej, który to założył na tych terenach swoje „zbójnickie gniazdo”. Według podania nazwa miejscowości została zaczerpnięta od jego imienia. Co ciekawe przybył on aż spod Karpat. Był pierwszym sołtysem, zasadźcą wsi.
Formalną wzmiankę na temat miejscowości znajdziemy w dokumentach dotyczących sprzedaży klucza dunajeckiego przez Olbrachta Łaskiego na rzecz György Horvátha z lat 1589-1595. Wieś wspomniana jest tam pod węgierską nazwą Gyurgow.
Surowy klimat i pasterstwo - charakter Jurgowa
Jurgów położony jest blisko Tatr Jaworzyńskich, w rejonie tzw. Zamagurza. Ta niekorzystna dla rolnictwa lokalizacja oraz surowy klimat sprawiły, że znacznie rozwinęło się tam pasterstwo. Już w 1848 roku Jurgowianie otrzymali okoliczne pastwiska na własność. Popularne było także tkactwo, z którego utrzymywało się wielu mieszkańców. Z czasem we wsi wybudowano trzy młyny, tartak i folusz. Do dziś zachował się jedynie tartak - własność Leśnej Wspólnoty Urbarialnej w Jurgowie.
Szlak architektury drewnianej - Jurgów
W miejscowości znajdują się 3 obiekty leżące na szlaku architektury drewnianej. Są to:
- Drewniany kościół pw. św. Sebastiana Męczennika i Matki Boskiej Różańcowej
- Zagroda Sołtysów
- Szałasy pasterskie na Polanie Podokólne
Wybudowany w XVII wieku przez miejscowych cieśli. Na przestrzeni lat był przebudowywany i remontowany. Mimo to udało się zachować oryginalny podhalański charakter. Utrzymany w stylu tzw. rokoko spiskiego - emanuje w liczne malowidła i figury aniołów oraz świętych. Podróżujący często odwiedzają jego wnętrza, aby podziwiać znajdujący się pod chórem wizerunek diabła pokonanego przez Archanioła.
Czyli książkowy przykład niespotykanej dzisiaj, ubogiej, drewnianej, chłopskiej chałupy spiskiej. Obecnie należy do Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem. Dzięki temu zagroda jest udostępniona do zwiedzania dla turystów. W środku znajdują się: sień, izba i komora, wyposażone w podstawowe narzędzia potrzebne w każdym gospodarstwie domowym. To ciekawa lekcja historii zarówno dla najmłodszych, jak i tych starszych.
Przeniesione z polan tatrzańskich na skutek zakupu dóbr jaworzyńskich przez księcia Christiana Hohenlohego. Wtedy też Jurgowianie utracili prawo do wypasu na tych terenach i zmuszeni byli zmienić lokalizację swojego dorobku.
Co jeszcze warto zobaczyć w Jurgowie?
Jurgów to niewielka spiska miejscowość położona nieco na uboczu, którą co roku odkrywają dziesiątki turystów. Wieś ma do zaoferowania wiele oryginalnych i ciekawych historycznie oraz architektonicznie obiektów. Sprawdź, co jeszcze możesz zobaczyć odwiedzając Jurgów:
- Tartak
- Stara Remiza Strażacka
Napędzany kołem wodnym, umiejscowiony nad Przykopą – kanałem Białki. Przetrwał kilka pożarów i jako jeden z nielicznych działa i funkcjonuje po dziś dzień.
W środku znajduje się wystawa fotografii obrazujących historię Jurgowa na przestrzeni ostatniego wieku.
Aktywny Jurgów
Na południe od Jurgowa znajduje się Stacja Narciarska Jurgów oferująca narciarzom ponad 4 km tras zjazdowych o różnym stopniu trudności. Ponadto w ofercie stacji są narciarskie trasy biegowe. Co ciekawe, na tych terenach planowana jest budowa tras do indywidualnego zjazdu rowerem na czas.
W okolicy płynie rzeka Białka, która sprawia, że często w miejscowości zbierają się ugrupowania, kluby uprawiające sporty ekstremalne,jak: kajakarstwo górskie czy spływy pontonowe. Okoliczne wzgórza są wykorzystywane zimą do zjeżdżania na sankach, zaś latem mamy tam idealna warunki dla paralotniarzy.
Kulturalny Jurgów
W miejscowości wciąż prężnie działają: Orkiestra Dęta oraz zespół regionalny „Cepelia-Podhale, Grupa Spiska z Jurgowa”, a także młodzieżowy zespół „Małe Podhale. Od 2007 roku istnieje również zespół teatralny „Mały Teatr Świata”.
Orkiestra Dęta Jurgów
Strażacka orkiestra dęta w Jurgowie została założona około 1830 roku. Ówczesny proboszcz parafii Jurgów - Józef Dziurilla zakupił instrumenty dla jej człoków. Po dziś dzień możemy usłyszeć orkiestrę podczas wszelkiego rodzaju festynów, przeglądów i większych wydarzeń kościelnych. Warto przy okazji wspomnieć, że OSP w Jurgowie jest najstarszą organizacją w Gminie Bukowina Tatrzańska.
Zespół regionalny „Cepelia-Podhale, Grupa Spiska z Jurgowa”
Został założony przez Walentego Plucińskiego w 1953 roku. Rozpowszechnia kulturę Podhala i Spisza na arenie ogólnopolskiej i międzynarodowej. Nieprzerwanie kultywuje miejscowe tradycje i zwyczaje.
Przeczytaj więcej o zespole regionalnym w Jurgowie.
Jurgów według Wisławy Szymborskiej
Jurgów zostały wspomniany w jednym z limeryków polskiej Noblistki - Wisławy Szymborskiej. Wcześniej o miejscowości wspominał w swoich wierszach także Jerzy Liebert.
Twierdzą mieszkańcy wioski Jurgów,
że się wywodzą od Habsburgów,
a ściślej mówiąc od Rudolfa,
który z ludnością grał tu w golfa.
Cóż to za żer dla dramaturgów!
Wisława Szymborska, "Rymowanki dla dużych dzieci"
Jurgów dzisiaj
Jurgów dzisiaj to miejscowość utrzymująca się w dużej mierze z turystyki. Wciąż jednak zachowała swój dziewiczy charakter i niepowtarzalną sielską atmosferę. Żywa gwara spiska zachwyca wielu odwiedzających te tereny. Niedziele i święta to okazje na to, aby przyjrzeć się z bliska tradycyjnym strojom, posłuchać góralskiego śpiewu, w trakcie uroczystych mszy- co ciekawe nawet w języku słowackim!
Jurgów dla turysty
Na terenie miejscowości znajduje się ponad 30 obiektów oferujących nocleg, liczne trasy rowerowe i spacerowe, wyciąg narciarski. Ponadto do obejrzenia jest wiele ciekawych zabytków. Niepodważalnym atutem są idealne warunki do wypoczynku z dala od zgiełku podhalańskiej stolicy, a blisko przyrody i tutejszej kultury.
Jurgów to doskonałe miejsce dla szukających spokoju, ale i wyjątkowej atmosfery miejsca, a także chcących zobaczyć coś więcej i spędzić miło czas poznając tutejszych mieszkańców i ich zwyczaje. Bardzo dobra infrastruktura i komunikacja pozwala na szybki dojazd do Zakopanego czy Nowego Targu. Jurgów od Palenicy Białczańskiej (gdzie zaczyna się większość górskich wędrówek) dzieli zaledwie 12 km. Warto także sprawdzić co interesującego oferują nam słowaccy sąsiedzi. Jurgów leży tuż nieopodal granicy. Niegdyś to właśnie tutaj znajdowało się przejście graniczne. Warto więc nieco poszerzyć zakres swoich wycieczek i skusić się na kilka popularnych przysmaków, jak: czekoladę studentską, chipsy Chrumky lub wafelki Horalky.