Bukowina Tatrzańska, 1967 rok…

W 1967 roku Józef Pitorak, wtedy Prezes Domu Ludowego w Bukowinie Tatrzańskiej wraz z grupą przyjaciół, wpadł na pomysł stworzenia konkursy gawędziarzy. Dwa lata później poszerzono program o konkurs instrumentalistów ludowych, po kolejnych 5 latach dodano konkurs śpiewaków ludowych, a w 1984 konkurs śpiewu pytacy i mowy starosty weselnego.

Konkurs z biegiem czasu zyskał na popularności, dziś cieszy się zainteresowaniem wśród mieszkańców różnych zakątków Polski.

Sabała – kto to, co to?

W XIX wieku żył i tworzył na Podhalu niejaki Jan Krzeptowski znany jako Sabała. Ten przydomek pozwolił odróżnić go od pozostałych Krzeptowskich, których w Zakopanem nie brakuje. Odróżniało go jednak coś jeszcze… talent. Muzyczny, gawędziarki, a nawet…aktorski. Jego góralskie gawędy zostały spopularyzowane między innymi za sprawą Stanisława Witkiewicza czy Henryka Sienkiewicza.

Jego postać jest dla współczesnych symbolem dawnej góralszczyzny. Nazwa wydarzenia wywodzi się właśnie od przydomka. „Sabałowe Bajania” sprawiają, że ów niezwykły gawędziarz i muzykant snuje swoje opowieści ustami tych, którzy tak jak on nade wszystko umiłowali ziemię swych przodków. – czytamy na stronie sabalowebajania.pl

O konkursie

Sierpień to miesiąc Sabałowych Bajań. Na kilka dni na Podhale zjeżdżają się gawędziarze, muzykanci, drużbowie, starości weselni i śpiewacy z całej Polski, prezentując folklor wszystkich regionów.

Uroczyste otwarcie Sabałowych Bajań sygnalizuje spektakularny korowód z banderią konną i góralskimi bryczkami z muzykantami , a trzy dni przesłuchań konkursowych urozmaicają plenerowe koncerty zespołów folklorystycznych i folkowych z kraju i z zagranicy.

Jury złożone z wybitnych etnografów, etnomuzykologów i znawców folkloru, zwracające uwagę na każdy szczegół – od stroju, po czystość gwary i interpretację wykonawczą ocenia poczynania uczestników.

Kulminację Bajań stanowi koncert plenerowy „Sabałowa Noc” z ceremonią pasowania na zbójników mężczyzn, którzy w szczególny sposób przyczyniają się do wspierania kultury regionalnej. Od 2010 roku są też honorowane kobiety tytułem „Wiyrchowych Orlic”.

Największy Festiwal Folkloru Polskiego

Sabałowe Bajania w Bukowinie Tatrzańskiej łączą gawędziarzy, muzykantów i śpiewaków nie tylko z Podhala. Organizatorzy goszczą mieszkańców Orawy, Beskidu Śląskiego, z Żywiecczyzny, Gorców, Ziemi Myślenickiej, Suskiej, Limanowskiej, regionu górali Zagórzańskich, Ziemi Sądeckiej i Krakowskiej, górali spiskich, górali spod Pienin, górali z Piwnicznej, górali babiogórscy, Kliszczaków z Tokarni, muzykantów z Pogórza Krośnieńskiego, śpiewaków z Pogórza Gorlickiego, a także śpiewaczki z Baranowa Sandomierskiego. Z północnej Polski także nie brakuje licznych grup, na przykład: śpiewaków z Ziemi Kurpiowskiej, Polesia, Śląska, Kaszub.

W trakcie konkursu można także zetknąć się z kulturą romską i żydowską, folklorem słowackim, czeskim, węgierskim czy ukraińskim.

Sabałowe Bajania są ważnym wydarzeniem w kalendarzu Podhalan. Miłośnicy kultury ludowej mają tu okazje nie tylko pokazać swój talent i wyjątkowe umiejętności, ale także spotkać ludzi z podobną energią, mających tę samą wrażliwość na folklor.

Dodatkowe atrakcje

Sabałowe Bajania to także cały szereg dodatkowych atrakcji: prezentacja kapel ludowych w paradnym przejeździe, występy zespołów regionalnych i koncerty zespołów folkowych, degustacja potraw regionalnych, zawody strzeleckie oraz impreza plenerowa „Sabałowa Noc”. W czasie festiwalu organizowana jest Ogólnopolska Wystawa Twórczości Ludowej oraz Kiermasz Sztuki Ludowej, podczas którego artyści ludowi prezentują tajniki powstawania swoich dzieł.